Letterlijk kan dat natuurlijk niet. Alleen bij Lucky Luke is wetenschappelijk vastgesteld dat hij sneller schiet dan zijn schaduw. Toch snapt iedereen wat er met de uitdrukking wordt bedoeld: je neemt dan een beslissing waarbij je je niet laat leiden door eigen belang maar door een hoger belang. Politici die een akkoord sluiten en over hun schaduw heen springen hebben het landsbelang voor ogen, en niet het partijbelang. We hebben dat gezien bij het zogenoemde Lenteakkoord dat D66, GroenLinks, en ChristenUnie smeedden, samen met VVD en CDA. Zij deden dat best met enige tegenzin, want je moet dan wel water bij de wijn doen. Maar ze deden dat omdat de nood hoog was. Het komt in deze tijd meer voor: ook drie hele verschillende belangenorganisaties in de wereld van woningbouw en huisvesting deden dat door samen een ‘aanvalsplan’ aan het kabinet aan te bieden in deze moeilijke tijd voor huurders en (ver)kopers.

Het zegt dus veel over de tijd waarin we leven. Onder druk wordt veel vloeibaar, maar toch ook weer niet alles. Dat zien we ook plaatselijk. Door een optelsom van ontwikkelingen – we schreven er al vaak over – moet het roer om. Door de crises, door nieuwe taken, door veranderende maatschappelijke patronen, door een ander consumentengedrag enzovoorts. Een van de nieuwe uitgangspunten is dat we toe willen naar een andere verhouding met de samenleving. Het patroon dat de overheid voor wel erg veel zaken het initiatief neemt moet ombuigen. We spreken dan van “meer samenleving, minder overheid”. Maar wel een overheid natuurlijk die betrouwbaar blijft, transparant, en ‘een schild voor de zwakken’; daarmee bedoelen we dat mensen of instellingen die het echt zelf niet kunnen steun blijven ontvangen.

Dat is niet eenvoudig. En daarvoor is het nodig dat burgers daar oog voor hebben. En dat ze er zelf ook actief en verantwoordelijk positie in kiezen. Onze fractie ziet als ideaal een verhouding die je partnerschap kunt noemen. Dat regel je niet even in een paar maanden, zelfs niet in een jaar. Het is een omwenteling die vrij diep gaat, en dus veel tijd vraagt. De visie ligt er, nu komt het erop aan elke situatie aan te grijpen om de vraag te stellen: kan het ook anders? Er zijn overtuigende en bemoedigende voorbeelden waaruit blijkt dat het inderdaad anders kan. We gaven eerder al voorbeelden. We noemen met waardering de manier waarop de voetbalclub WHC Koninginnedag in Wezep organiseerde, wat VSCO doet voor de Oosterwolde en breder, maar evengoed OWIOS dat b.v. samen met Blauw-Wit een volleybaltoernooi organiseert. Klasse! Tegelijk beseffen we dat niet iedere organisatie dezelfde denk- en spankracht heeft.

Wat de overheid betreft: college en ambtenarenorganisatie zullen moeten investeren in het meegaan of zelfs voorop lopen in deze veranderingen. Door – zoals we eerder bepleitten – een luistercultuur te bevorderen, maar ook door intensiever te zoeken naar manieren van werken waarin de samenleving meer ruimte krijgt. Daarbij mag de overheid haar wettelijke en morele taak niet verwaarlozen. Dit proces wordt bemoeilijkt doordat er bezuinigingen nodig zijn. Het kan er dan al gauw op lijken dat het ideaal van “meer samenleving,minder overheid” alleen maar een trucje is om geld binnen te krijgen. Dat is het niet. Wel is geldgebrek een prikkel om anders tegen die verhouding te gaan aankijken, en zo biedt geldgebrek daardoor juist ook weer kansen.

De feiten zijn dat we aan de ene kant geld moeten zien te vinden, en dat aan de andere kant gericht moeten gebruiken. We doen dat om de portemonnee van de overheid gezond te houden en de goede dingen te kunnen blijven doen voor de samenleving. Het is nu eenmaal de positie van bestuur en politiek om af te wegen tussen wat moet en wat kan. Meer samenleving betekent wat ons betreft dus ook meer besef en begrip bij de samenleving voor de grenzen waar de overheid tegenaan loopt, en meedenken bij de complexe afwegingen die nodig zijn. Ook daarover valt met onze fractie te communiceren! (Zie o.a. onze mailadressen op www.oldebroek.christenunie.nl, of mail naar mijn-idee@oldebroek.christenunie.nl)

Ton van Leijen