Dodenherdenking. Rond kwart voor acht haast ik me naar het winkelcentrum. Ik parkeer m'n fiets, een vriendelijk meisje geeft me een a-viertje met het programma, vrijwel hetzelfde als vorig jaar. De aanwezige mensen zijn rustig. Als ze al praten doen ze dat gedempt. Ik rits tussen de rijen zodat ik het monument kan zien. Wachten totdat de stille tocht arriveert. Als deze aankomt sterft het klokgelui weg. Kinderen van De Bron ontsteken de fakkels. De trompetter blaast The Last Post. Lijkt me een moeilijk stuk, maar het gebeurt vrijwel foutloos. Dan twee minuten stilte. Iemand bij mij in de buurt beweegt regelmatig de armen zodat ik het schuivende geluid van een nylon jack hoor. Het storende brommertje dat je vaak op afstand hoort is kennelijk dit jaar niet in de buurt. Het enige dat ik hoor is een Boeiing, hoog en ver.

De meeste mensen kijken een beetje voor zich uit. Je weet niet wat ze denken. Misschien vragen ze zich ook wel af waar ze aan moeten denken. Zelf denk ik onwillekeurig altijd aan m'n overleden ouders. Ze hebben twee wereldoorlogen meegemaakt. Crises waarbij onze economische crisis in het niet valt. Welk vertrouwen was er bij hen na afloop van de oorlog? Wat hebben ze eraan overgehouden? Ik herinner me wel dat moeder een aantal jaren een kleine voorraad suiker en koffie in een blik boven bewaarde. Toch een vorm van argwaan: de schaarste zou eens terug kunnen komen? Ze hebben na de oorlog nog vele jaren sober geleefd. Ook toen ze het beter kregen veroorloofden ze zich weinig luxe. Maar gaven wel veel aandacht aan ons, de kinderen, de buren, mijn vrienden. Zouden wij ook nog een ander gedrag aan onze crisis overhouden?

De twee minuten zijn om, en we zingen. Twee coupletten van het Wilhelmus, en twee verzen van het lied Geef vrede. Met strofen als "Het onrecht heerst op aarde, de leugen triomfeert; ontluistert elke waarde; o red ons sterke Heer! De liederen weerspiegelen het christelijke karakter van ons dorp. Ik voel respect voor de aanwezigen die dat geloof niet delen, maar eensgezind met ons herdenken. Dan de kranslegging. Wethouder Jan Klein doet dit samen met twee kinderen, het zijn mooie momenten. Na hen de veteranen. Hun aantal slinkt met het jaar. Moeizaam ter been, maar met diepe overtuiging en vastberadenheid vervullen ze hun rol, met het vaandel, met de krans. Ze groeten met de hand aan het hoofddeksel of op het hart. Rustig wordt dit onderdeel doorgewerkt. Aansluitend het defilé langs het monument, waaraan massaal wordt deelgnomen. Ik steek de hand op naar een vriendin op afstand in de stoet, sta op mijn beurt kort stil bij het monument, en zoek m'n fiets weer op.

Al jaren maak ik dit mee, en naar huis fietsend vraag ik me af hoe lang dit mooie gebruik nog vol te houden is. Eigenlijk heb ik daar wel vertrouwen in. Ook als je volgt hoe Nederlanders reageren op de verschrikkelijke gebeurtenissen in Apeldoorn. Tegelijkertijd zegt je gezonde verstand dat een nieuwe generatie er steeds verder af van zal komen te staan. Maar laten we in ieder geval voor ogen houden dat tienduizenden hun leven gaven om Europa en ook ons land te bevrijden. Vrijheid vergt offers. Dat is ook een les voor nu en de toekomst. Als we onder Gods zegen deze waarden overeind willen houden dan vraagt dat van ons energie. Energie in overdracht, thuis, op school, overal waar met jonge mensen wordt gewerkt. Energie ook in het besturen van onze samenleving, inzet voor democratie en harmonie, voor respect en verdraagzaamheid. Het lijkt soms allemaal zo vanzelfsprekend, elke dag in een samenleving met uitstekende voorzieningen in vrijheid je leven te kunnen leven. Maar deze vrijheid vergt offers, energie en inzet. Van burgers, organisaties, raadsleden en collegeleden. Herdenken motiveert!

Ton van Leijen